دانستی های دوران یائسگی
یائسگی توقف اجتناب ناپذیر و فیزیولوژیک قاعدگی(آمنوره) به دلیل کاهش عملکرد تخمدان ها طی دوران یائسگی است. یائسگی(منوپوز) یک مرحله طبیعی در زندگی و بخشی از روند افزایش سن است. در واقع یائسگی زمان توقف قاعدگی و امکان بارداری به دلیل توقف تخمک گذاری در تخمدان ها می باشد. از دست دادن عملکرد تولیدمثلی تخمدان ها به صورت خود به خود و یا ثانویه تحت شرایط خاص رخ می دهد.
بعد از یائسگی، بدن هورمون های استروژن و پروژسترون را بسیار کمتر می سازد. سطوح بسیار پایین استروژن پس از یائسگی می تواند بر سلامت بدن تأثیر بگذارد و علائم مختلفی مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه ایجاد کند. البته برای محافظت از سلامت بدن و تسکین علائم دوران یائسگی راهکارهای درمانی و اقدامات مراقبتی متفاوتی وجود دارد. این مقاله اجمالی اطلاعات بیشتری از مفهوم یائسگی، دلایل، علائم و راه های تسکین و درمان علائم دوران یائسگی را ارائه خواهد داد.
مفهوم یائسگی
یائسگی، پایان دوران قاعدگی (پریود شدن) در زندگی یک زن است. این یک اتفاق طبیعی در پایان سال های باروری به مانند آغاز آن در زمان بلوغ است. اگر به مدت 12 ماه خونریزی قاعدگی به طور کامل قطع شود بدان معناست که یائسگی اتفاق افتاده است. اکثر زنان در سنین 45 تا 55 سالگی به یائسگی می رسند که میانگین آن حدود 51 سال است. یائسگی قبل از 40 سالگی را “یائسگی زودرس” می نامند.
برخی از زنان به دلیل شرایط سلامتی مانند نارسایی اولیه تخمدان (شرایطی که تخمدان ها به طور طبیعی کار نمی کنند)، یائسگی زودرس را تجربه می کنند. یائسگی همچنین می تواند پس از جراحی برای برداشتن تخمدان ها یا رحم و یا درمان سرطان(پرتو و شیمی درمانی) رخ دهد. هر زن دوران یائسگی را متفاوت تجربه می کند. بسیاری از آنها فقط ناراحتی جزئی و برخی دیگر علائم شدیدتری را احساس می کنند. علائم یائسگی معمولا موقتی است، اما گاهی تا چندین سال ادامه می یابد.
مراحل و اتفاقات یائسگی
دوران یائسگی طبیعی توسط هیچ نوع درمان پزشکی یا جراحی ایجاد نمی شود، کند است و سه مرحله دارد:
پیش از یائسگی: این مرحله معمولا چندین سال قبل از یائسگی(در اغلب زنان 40 تا 44 سالگی) شروع می شود. زمانی که تخمدان ها به آرامی استروژن کمتری تولید می کنند. دوران پیش از یائسگی تا یائسگی یعنی نقطه ای که تخمدان ها ترشح تخمک را متوقف میکنند، ادامه مییابد. در یک تا دو سال آخر این مرحله(اواخر دهه 40 یا اوایل 50 سالگی)، سطح استروژن به طور قابل توجهی کاهش پیدا میکند. در این مرحله، بسیاری از زنان علائم یائسگی دارند. کاهش استروژن، علائم معمول خشکی واژن و گرگرفتگی را ایجاد میکند(که می تواند از نیم سال تا بیش از 5 سال پس از شروع یائسگی طول بکشد).
یائسگی: این مرحله زمانی است که یک سال از قطع کامل قاعدگی(پریود شدن) گذشته است. تخمدان ها تخمک گذاری و ساخت بیشتر استروژن خود را متوقف کرده اند.
پس از یائسگی: این مرحله سال های بعد از یائسگی است. علائم یائسگی( VMS ) مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه معمولا تسکین می یابد. اما خطرات سلامتی مرتبط با از دست دادن استروژن از جمله بیماری قلبی، پوکی استخوان و سایر عوارض با افزایش سن افزایش می یابد. خوشبختانه درمان های موثری برای این شرایط وجود دارد. در برخی از مطالعات، بسیاری از زنان یائسگی را به عنوان یک تجربه مثبت گزارش و از آن به عنوان نشانه ای از مرحله جدیدی در زندگی استقبال کرده اند.
علائم شایع یائسگی و پیش از یائسگی
علائم یائسگی و پیش از یائسگی می تواند تأثیر متفاوت و زیادی بر زندگی روزمره افراد از جمله زندگی اجتماعی، خانوادگی و کار آنان بگذارد. بروز تعداد این علائم و شدت آن ها در افراد مختلف، متفاوت است.
1. تغییرات در الگوی دوره های قاعدگی
اولین علامت قبل از یائسگی معمولا تغییر در الگوی طبیعی دوره های قاعدگی است. آنها نامنظم و در نهایت به طور کلی متوقف خواهند شد.
2. علائم سلامت روان
علائم رایج سلامت روان در دوران پیش از یائسگی و یائسگی شامل تغییرات خلق و خوی مانند خلق و خوی ضعیف، اضطراب، نوسانات خلقی و عزت نفس پایین و مشکلات حافظه یا تمرکز (مه مغزی) می باشد.
3. علائم فیزیکی
علائم فیزیکی رایج یائسگی و پیش از یائسگی عبارتند از:
•گرگرفتگی، زمانی که احساس سردی یا گرمی ناگهانی در صورت، گردن و قفسه سینه، که می تواند باعث سرگیجه شود؛
•مشکل در خوابیدن، که ممکن است در نتیجه تعریق شبانه باشد و باعث احساس خستگی و تحریک پذیری در طول روز شود؛
•سردرد و میگرن که بدتر از حد معمول است؛
•تپش قلب، زمانی که ضربان قلب به طور ناگهانی قابل توجه تر می شود؛
•درد عضلانی و درد مفاصل؛
•تغییر شکل بدن و افزایش وزن؛
•تغییرات پوستی شامل نازک شدن، خشکی و خارش پوست؛
•کاهش میل جنسی؛
•خشکی واژن و درد، خارش یا ناراحتی در حین رابطه جنسی؛
•تکرر ادرار و عفونت های مکرر دستگاه ادراری(UTIs)؛
نحوه تشخیص شروع دوران یائسگی
در صورت بروز علائم شایع دوران یائسگی، پزشک برای اطمینان در مورد سن، علائم و سابقه خانوادگی سؤالاتی می پرسد. همچنین در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش خون جهت بررسی سطوح هورمون محرک فولیکول (FSH) و استرادیول (E2) را برای رد هر گونه دلایل دیگر بوجود آورنده علائم، پیشنهاد کند. با این حال هیچ آزمایشی نمیتواند به طور حتم مشخص کند که یائسگی شروع شده است.
راه های درمان علائم دوران یائسگی
انواع مختلفی از درمان ها برای آندسته از علائم دوران یائسگی که زندگی عادی فرد را مختل می کند، وجود دارد. انواع اصلی درمان علائم دوران یائسگی عبارتند از:
◀️هورمون درمانی؛
◀️درمان های غیر هورمونی؛
هورمون درمانی برای دوران یائسگی چگونه است؟
در طول دوران یائسگی، بدن تغییرات هورمونی عمده ای را تجربه می کند. زمانی که تخمدان ها استروژن و پروژسترون کافی تولید نمیکنند، علائم مختلفی در بدن ظهور پیدا میکند. هورمون درمانی سطح این هورمون ها را افزایش می دهد و می تواند به علائمی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن کمک کند. همچنین می تواند به پیشگیری از پوکی استخوان که از عوارض یائسگی می باشد، کمک کند. در هورمون درمانی از دو شیوه ی استروژن درمانی(ET) و استروژن پروژسترون درمانی (EPT) استفاده میشود.
اتخاذ هورمون درمانی یک تصمیم فردی است. با توجه به شرایط پزشکی گذشته و سابقه خانوادگی، خطرات در مقابل مزایای هورمون درمانی توسط ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی(پزشک) برای هر فرد تعیین و قابل درک می گردد.
درمان های غیر هورمونی برای دوران یائسگی چیست؟
اگرچه هورمون درمانی یک روش بسیار موثر برای تسکین علائم دوران یائسگی است، اما درمان کاملی برای همه نیست. درمان های غیر هورمونی شامل تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی، ورزش، اجتناب از محرک های گرگرفتگی و داروهای تجویزی گزینههای خوبی برای افرادی هستند که شرایط خاص پزشکی دارند و یا اخیراً برای سرطان سینه تحت درمان قرار گرفتهاند.
مهم است در زمانی که یائسه می شوید با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید تا یک برنامه درمانی مناسب به شما ارائه دهد. بدن هر فردی متفاوت است و نیازهای منحصر به فردی دارد.
نکات سبک زندگی در دوران یائسگی
نکاتی برای مدیریت چالش های دوران یائسگی عبارتند از:
•تمرینات تمدد اعصاب و تنفس عمیق؛
•داشتن یک رژیم غذایی سالم شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات تازه و غلات کامل؛
•ترک سیگار و اجتناب از دود و الکل؛
• مشاوره برای اضطراب، تغییرات خلقی و نگرانی های مربوط به رابطه؛
•ایجاد عادات خوب خواب و استراحت زیاد؛
•انجام تمرینات کگل برای تقویت کف لگن؛
•صحبت با دوستان و خانواده در مورد تجربه یائسگی؛
•حفظ یک زندگی جنسی فعال و کشف راه های جدید برای لذت بردن از صمیمیت با شریک زندگی؛
•پیوستن به یک باشگاه و یا کار داوطلبانه؛
سخن آخر
یائسگی فرآیند طبیعی و تغییر بیولوژیکی بدن طی روند افزایش سن است. درک تغییرات بدن قبل، در طول و بعد از یائسگی اهمیت بسیاری دارد. باید در جریان اتفاقاتی که برای بدن طی این مراحل میافتد، بود و در اسرع وقت با پزشک متخصص در مورد این اتفاقات و نحوه مواجهه و درمان آن ها مشورت کرد.
بدون دیدگاه