درباره راش پوشک

راش پوشک التهاب پوست در ناحیه پوشک است که اغلب در نوزادان و کودکان نوپا رخ می‌دهد. راش پوشک پوست را ملتهب و قرمز، سوزناک و پوسته پوسته می کند. انواع مختلفی از راش پوشک وجود دارد که می توانند بسیار شبیه به هم بنظر برسند. به خواندن این مقاله ادامه دهید تا درباره علل، علائم انواع راش پوشک، نکات پیشگیری و مراقبی بیشتر بدانید.

راش پوشک چیست؟

راش پوشک لکه های قرمز، اغلب سوزناک و بثورات پوست ملتهب در نواحی زیر پوشک است. راش پوشک معمولا زمانی که پوست حساس ناحیه زیر پوشک برای مدت طولانی با ادرار یا مدفوع در تماس باشد، رخ می دهد. همچنین بعد از شروع خوردن غذاهای جامد توسط کودک احتمال بروز بثورات بیشتر خواهد شد. راش پوشک پوست را قرمز، بسیار حساس و پوسته پوسته می کند. با مراقبت و درمان مناسب طی سه تا چهار روز برطرف می‌شود با این حال، اگر بهبودی محسوسی مشاهده نشد باید با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی مشورت شود.

علائم راش پوشک 

علائم و نشانه های راش پوشک عبارتند از :

🔸پوست ملتهب در ناحیه پوشک(باسن، ران و اندام تناسلی)

🔸پوست حساس، دردناک و خارش دار در ناحیه پوشک

🔸زخم در ناحیه پوشک و یا پوسته پوسته شدن خشک پوست

🔸ناراحتی، بی قراری یا گریه به ویژه در هنگام تعویض پوشک

🔸در موارد شدید ایجاد جوش، تاول یا زخم در ناحیه پوشک

🔸لکه های قرمز روشن حتی فراتر از ناحیه پوشک

🔸احساس گرما در لمس پوست ناحیه پوشک

انواع راش پوشک

راش پوشک مدفوع: از آنجایی که مدفوع حاوی باکتری است می تواند بر روی پوست بسیار تحریک کننده باشد. ادرار به تنهایی میکروبی در خود ندارد و معمولا پوست را تحریک نمی کند. این بثورات روی کیسه بیضه در نوزادان پسر یا هر جایی که مدفوع می تواند پنهان شود شایع است. زخم های کوچک اطراف مقعد اغلب به دلیل تماس طولانی مدت مدفوع هستند.

راش پوشک تحریک کننده: راش پوشک تحریک کننده یا درماتیت پوشکی، شایع ترین نوع راش پوشک است. زمانیکه ناحیه پوشک کودک رطوبت زیادی داشته باشد و یا در تماس طولانی مدت با ادرار و مدفوع بماند، اتفاق می‌افتد.

راش پوشک آلرژیک: اگر کودک شما پوست حساسی دارد، ممکن است به مواد تشکیل دهنده پوشک، دستمال مرطوب معطر و حاوی الکل و یا کرم پوشک خاص واکنش آلرژیک نشان دهد. راش های خفیفی که حتی می توانند به دلیل اثر خشک کنندگی صابون های نامناسب ایجاد شود.

راش پوشک آمونیاکی: در صورتیکه مدفوع و ادرار به مدت طولانی در پوشک باقی بمانند می توانند با هم ترکیب شوند و آمونیاک بسازند. آمونیاک می تواند باعث سوختگی خفیف شیمیایی شود. به همین خاطر، بخار هنگام تعویض پوشک بوی آمونیاک می دهد. این واکنش بیشتر در مورد پوشک های پارچه ای دیده می شود.

راش پوشک اسهال: ایجاد بثورات تازه در اطراف مقعد در هنگام حملات اسهال شایع است. مدفوع اسهالی همچنین حاوی آنزیم هایی است که غذا را هضم کرده و پوست را تحریک می کند.

راش پوشک مخمری(کاندیدا): بثورات ناشی از محرک ها می توانند یک عفونت ثانویه با مخمر ایجاد کنند. رشد بیش از حد یک نوع قارچ به نام کاندیدا آلبیکنس می تواند باعث ایجاد بثورات مخمری پوشک شود. کاندیدا به طور طبیعی در دستگاه گوارش کودک یافت می شود. اما اگر بیش از حد رشد کند، می تواند باعث ایجاد بثورات یا عفونت شود.

عفونت های مخمری قرمز روشن هستند، آنها می توانند خام(تازه) و دردناک باشند. برجستگی های قرمز کوچک با لبه های کاملا مشخص یا حتی جوش ها ممکن است در عمیق ترین قسمت پوست، مانند ناحیه کشاله ران و باسن ایجاد شوند و حتی به فراتر از این قسمت ها گسترش یابند. در صورت درمان صحیح، راش پوشک باید در عرض 3 یا 4 روز درمان شود. در غیر اینصورت پوست احتمالا توسط مخمر مورد هجوم قرار گرفته است که، می توان با کرم ضد مخمر درمان شود(تجویز پزشک).

راش پوشک باکتریایی: باکتری ها همچنین می توانند باعث عفونت ثانویه پوست تحریک شده شوند. بروز این بثورات کمتر از بثورات مخمری است. باکتری ها باعث ایجاد زخم، دلمه زرد، جوش یا چرک می شوند. به ندرت، انواع خاصی از باکتری ها مانند استاف و یا استرپتوکوک می توانند باعث ایجاد راش پوشک یا بدتر شدن راش های موجود شوند.

نام دیگر این نوع راش، زردک است. باکتری ها(استاف و استرپتوکوک ) می توانند باعث ایجاد بثورات پوشک یا بدتر شدن راش های موجود شوند. پوست قرمز روشن اطراف مقعد می تواند نشانه ای از عفونت استرپتوکوکی باشد. همچنین پوسته زرد، گریه یا جوش می تواند سرنخی برای عفونت استافیلوکوک(استافیلوکوکوس) باشد. هر گونه عفونت در ناحیه پوشک باید توسط پزشک کودک شما تایید و درمان شود.

علل راش پوشک

معمولا راش پوشک‌ که در 4 تا 15 ماهگی شایع است، نتیجه تحریک، عفونت و یا آلرژی می باشد. در واقع راش پوشک می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

تحریک پوست: هنگامی که پوشک برای مدت طولانی روی پوست بماند، مدفوع یا خود پوشک به طور مکرر روی پوست مالش یابد، همچنین سایز پوشک متناسب وزن و اندازه کودک نباشد پوست کودک ممکن است تحریک شود.

عفونت ادراری: ادرار سطح pH پوست را تغییر می دهد و به باکتری ها و قارچ ها اجازه رشد راحت تر را می دهد. پوشک هایی که از گردش هوا جلوگیری می‌کنند، محیط گرم و مرطوبی را برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها فراهم می‌کنند و از این طریق باعث ایجاد راش پوشک می‌شوند.

آلرژی: نوزادانی که پوست حساسی دارند نیز ممکن است دچار راش پوشک شوند. برخی از انواع مواد شوینده خشن، پوشک یا دستمال مرطوب می توانند بر روی پوست حساس تأثیر بگذارند و باعث ایجاد بثورات پوستی شوند.

شروع غذاهای جامد و جدید: می تواند محتوا و دفعات مدفوع نوزاد را تغییر دهد که گاهی اوقات منجر به راش پوشک می شود. اسهال می تواند یک مورد موجود راش پوشک را بدتر کند.
مصرف آنتی بیوتیک: آنتی‌بیوتیک‌هایی که به کودک یا مادر شیرده داده می‌شوند، می‌توانند باعث ایجاد راش پوشک شوند، زیرا باکتری‌های «خوب» را که مانع از رشد کاندیدا می‌شوند از بین می‌برند.

عوارض راش پوشک

تغییرات در رنگ پوست از عوارض راش پوشک می باشد. در نوزادان با پوست قهوه ای و سیاه، راش پوشک ممکن است باعث روشن شدن ناحیه آسیب دیده شود(هیپوپیگمانتاسیون پس از التهاب). هیپوپیگمانتاسیون خفیف معمولا در عرض چند هفته از بین می رود. در موارد شدید اما ممکن است ماه ها یا سال ها طول بکشد تا به رنگ پوست معمولی برگردند. عفونت نیز از عوارض راش پوشک می باشد که می تواند به یک عفونت شدید تبدیل شود و به درمان سخت پاسخ دهد.

کودکان در معرض راش پوشک

هر نوزاد یا کودک نوپایی ممکن است به راش پوشک مبتلا شود. اما در مواردی خاص خطر ابتلا به راش پوشک افزایش می یابد. بعنوان مثال در شرایطی که شما به اندازه کافی پوشک کودک خود را تعویض نکنید،کودک شما اسهال یا دفع مکرر مدفوع دارد، کودک شما داروهای آنتی بیوتیک مصرف می کند و یا شما آنتی بیوتیک مصرف می کنید و در حال شیردهی به کودک خود هستید. البته در حالت عادی اما، شیرمادر موجب کاهش اسیدیته رژیم غذایی کودک می‌شود به همین جهت کودک در معرض خطر کمتری برای ابتلا به راش کودک قرار می گیرد.

نکات مراقبتی و پیشگیری از پیدایش راش پوشک

بهترین راه برای جلوگیری از راش پوشک، تمیز و خشک نگه داشتن ناحیه پوشک و همچنین تعویض بموقع پوشک برای جلوگیری از تحریک پوست بوسیله ادرار و مدفوع است. چند راهکار ساده می تواند به کاهش احتمال ایجاد بثورات پوشک روی پوست کودک شما کمک کند:

🔸پوشک کثیف یا خیس کودک را در اسرع وقت تعویض و محل را به خوبی تمیز کنید. پارچه های مرطوب، توپ های پنبه ای و دستمال مرطوب کودک می توانند به تمیز کردن پوست کمک کنند.

🔸گاهی اوقات ناحیه پوشک کودک خود را بین تعویض پوشک با آب گرم بشویید. در صورت لزوم از صابون ملایم و یا سایر شوینده های ملایم مخصوص نوزاد و کودک استفاده کنید.

🔸قبل از اینکه پوشک دیگری بپوشید، اجازه دهید پوست کودک کاملا خشک شود.

🔸هنگام خشک کردن پوست، آن را به آرامی با یک پارچه نرم خشک کنید، مالش می تواند پوست را تحریک کند.

🔸بهتر است کودک را در طول روز(و یا شب هنگام خواب) مدتی بدون پوشک و در معرض جریان هوای آزاد قرار دهید.

🔸از پودر تالک، نشاسته ذرت و سایر پودرهای خشک کننده خودداری کنید، زیرا می توانند باعث تحریک شوند.

🔸پوشک های یکبار مصرف حاوی ژل جاذب، موثر هستند زیرا رطوبت را از پوست دور نگه می‌دارند(اما این امر نباید موجب غفلت از تعویض به موقع پوشک گردد).

🔸پوشک را‌ کمی شل ببندید تا از ساییدگی جلوگیری شود.

🔸استفاده از کرم و روغن مخصوص نوزاد و یا پماد پوشک در هر تعویض پوشک، می تواند با دور نگه داشتن رطوبت ادرار و مدفوع از پوست به کودک با پوست حساس کمک کند.

نکات درمانی راش پوشک

در صورت بروز راش پوشک، مالش آرام کرم یا پماد حاوی اکسید روی و یا پترولاتوم ژله ای(وازلین) قبل از پوشاندن یک پوشک تمیز، بر ناحیه مبتلا به راش پیشنهاد می شود. اگر متوجه شدید که بثورات در حال بدتر شدن هستند یا به نظر نمی رسد که در حال بهبود هستند، آن را متوقف کنید.

برای دریافت توصیه های خاص با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی مشورت کنید. به جهت رفع عفونت قارچی کودک، کرم ضد قارچ و رفع عفونت باکتریایی کودک، آنتی بیوتیک های موضعی یا خوراکی وجود دارند. برخی از محصولات پرمصرف شامل A + D، Balmex، Desitin، Triple Paste و Lotrimin (برای عفونت های قارچی) می باشند. برخی از داروهای جایگزین محبوب نیز شامل ژل آلوئه ورا، کرم کالاندولا، پماد فندق جادوگر، شامپو خاک رس(بنتونیت) و حتی شیر مادر می باشند.

زمان مراجعه به پزشک برای راش پوشک

در صورتیکه بروز راش کودک شما با بکارگیری نکات مراقبتی و پیشگیری ساده که پیش تر گفته شد، رخ داد و برطرف نشد، با پزشک کودک خود تماس بگیرید. در صورت تجویز دارو حتما دستورالعمل ها را به دقت دنبال کنید زیرا برخی از داروهای تجویزی برای راش پوشک فقط برای مدت کوتاهی بی خطر هستند. به پزشک کودک مراجعه نمایید اگر :

🔸بثورات از بین نمی روند و یا بعد از دو تا سه روز از درمان بدتر می شوند.

🔸بثورات شامل جوش‌ها، پوست کنده‌شده، تاول‌ها، زخم‌های پر از چرک، ترشح و یا پوسته پوسته می‌شود.

🔸کودک شما یک داروی آنتی بیوتیک مصرف می کند و جوش های صورتی یا قرمز روشن با لکه های قرمز در لبه ها ایجاد می کند.

🔸بثورات بخصوص دردناک که می تواند نشانه سلولیت باشد.

🔸کودک شما علاوه بر بثورات، تب نیز دارد.

🔸 همچنین کودک با وجود راش تنبل و یا بی قرار شده است.

🔸بثورات در حال گسترش به نواحی دیگر مانند بازوها، صورت یا پوست سر می‌باشند.

🔸بثورات پوشک در 6 هفته اول زندگی رخ دهد.

🔸برجستگی های زرد رنگ پر از مایع(پوستول) و نواحی پوسته ای عسلی رنگ را می بینید. این ممکن است یک عفونت باکتریایی باشد که به آنتی بیوتیک نیاز دارد.

🔸شما متوجه علائم عفونت قارچی با علائمی همچون بثورات قرمز متورم با پوسته ها و ضایعات سفید، جوش های قرمز کوچک در خارج از ناحیه پوشک، قرمزی در چین های پوست کودک شده اید، در این شرایط پزشک اطفال می تواند برای رفع آن داروی ضد قارچ تجویز نماید.

نحوه تشخیص راش پوشک

پزشکان معمولا با گرفتن شرح حال و انجام معاینه فیزیکی، راش پوشک را تشخیص می دهند. در صورت شک به آلرژی و یا موارد نادر ممکن است انجام آزمایشاتی را توصیه کنند؛ یک پزشک می‌تواند بثورات پوشک را از سایر بیماری‌های پوستی مانند اگزما و درماتیت سبورئیک تمایز دهد و بهترین اقدام و داروها را تجویز کند.

سخن آخر

انواع مختلفی از راش پوشک وجود دارد که هر کدام درمان مخصوص به خود را دارند. شما به عنوان والدین می توانید بطور کلی با رعایت نکات مراقبتی فوق، از جمله تعویض مکرر پوشک کودک، تمیز نگه داشتن پوست و محافظت از پوست با محصولات بهداشتی مختص نوزادان و کودکان تمام تلاش خود را برای پیشگیری و رفع راش پوشک انجام دهید؛ در صورت عدم بهبود، به پزشک متخصص مراجعه نمایید.